Higiena oka – pielęgnacja i profilaktyka chorób narządu wzroku

Prawidłowo funkcjonujący narząd wzroku odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu odpowiedniej jakości naszego życia. Warto więc zadbać o profilaktykę chorób oczu, w której istotną rolę odgrywają właściwa pielęgnacja i higiena oka. Są to też ważne czynniki, pozwalające na spowolnienie naturalnych procesów pogarszających jakość widzenia.

Jakie znaczenie ma prawidłowa higiena oka i co obejmuje?

Oczy, ze względu na swoją budowę anatomiczną, są narażone na podrażnienia pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak np. zanieczyszczenia, kurz, pyły, promieniowanie UV, niekorzystny wpływ ekranów urządzeń elektronicznych czy alergeny i patogeny (wirusy, bakterie). Już niewielkie zaniedbania pielęgnacyjne mogą skutkować uszkodzeniem ich delikatnej powierzchni lub rozwojem infekcji. 

Dzięki kompleksowej dbałości o narząd wzroku, uwzględniającej codzienną pielęgnację, zdrowy styl życia oraz regularne wizyty okulistyczne można zmniejszyć ryzyko często występujących chorób oczu takich jak zapalenia spojówek, zespół suchego oka, czy zapalenie brzegów powiek. Higienę oka warto traktować jako rutynę. Podobnie jak dbamy o dłonie czy twarz, również okolicę oka należy odpowiednio oczyszczać i pielęgnować, skupiając się na właściwej (delikatnej) technice i stosowaniu produktów odpowiednich do oczu.

Bezpieczny demakijaż i oczyszczanie oczu

Skórę powiek oraz ich brzegi warto oczyszczać co najmniej rano i wieczorem, a jeśli nakładamy makijaż, trzeba uwzględnić również jego usuwanie. Resztki kosmetyków, wydzieliny i zanieczyszczenia mogą blokować ujścia gruczołów Meiboma, a także odpowiadać za podrażnienia i stany zapalne. W ich skutecznym usuwaniu pomoże specjalny płyn do demakijażu oczu (BLEPHASOL®), nadający się do każdego typu skóry, nawet tej bardzo wrażliwej. Produkty ogólne do mycia twarzy mogą być zbyt inwazyjne w przypadku cienkiej skóry powiek. 

Higiena brzegów powiek

Podczas dokładnego mycia nie można zapominać o higienie brzegów powiek. To w nich znajdują się gruczoły Meiboma wydzielające substancje tworzące lipidową warstwę filmu łzowego. Można w tym celu użyć specjalistycznych chusteczek do oczu i higieny brzegów powiek (BLEPHACLEAN®). Aby ułatwić udrożnienie i wspomóc działanie gruczołów Meiboma pomocne jest wcześniejsze wykonanie ciepłego okładu, np. za pomocą maski rozgrzewającej wielokrotnego użytku Blepha Eyebag®. Ciepło upłynnia zalegającą wydzielinę i ułatwia jej usunięcie.

Systematyczne nawilżanie oczu

Utrzymanie optymalnego nawilżenia powierzchni oka jest niezwykle istotnym elementem profilaktyki narządu wzroku. Na suchość oczu szczególnie narażone są osoby pracujące w środowisku o dużym zapyleniu lub często przebywające w biurach i innych pomieszczeniach klimatyzowanych. Skupianie wzroku na monitorze zmniejsza częstotliwość mrugania, co ułatwia parowanie filmu łzowego oraz powoduje nadmierne napięcie mięśni oka.

Może to skutkować pieczeniem, swędzeniem, zaczerwienieniem czy odczuwaniem obecności piasku pod powiekami, jak również ogólnym zmęczeniem oczu i osłabieniem ostrości wzroku. W celu nawilżenia powierzchni oka podczas pracy przy komputerze warto stosować krople (sztuczne łzy), zadbać o właściwe warunki pracy i robić regularne przerwy w korzystaniu z urządzeń cyfrowych.

Dbałość o soczewki kontaktowe

Noszenie soczewek kontaktowych może wysuszać oczy, zwiększając ryzyko ich podrażnień, infekcji, a nawet ubytków nabłonka rogówki. W przypadku soczewek wielokrotnego użytku po ich ściągnięciu należy przechowywać je w specjalnych pojemnikach z dostosowanym do tego płynem. Należy zachować wysoką higienę podczas ich zakładania i zdejmowania oraz stosować je przez odpowiedni okres, zgodnie z zaleceniami producenta. Stosując krople nawilżające do oczu zwracaj uwagę, czy można ich używać w trakcie noszenia soczewek.

Higiena wzroku a ochrona przed czynnikami zewnętrznymi

Jeśli chcesz odpowiednio dbać o swoje oczy, pamiętaj o ich ochronie. Przede wszystkim unikaj tego, co szkodzi najbardziej, a także wprowadź do swojej codzienności zasady pracy z urządzeniami elektronicznymi. To właśnie długotrwałe i częste korzystanie z komputerów, smartfonów i tabletów jest jedną z głównych przyczyn zmęczenia wzroku (syndrom widzenia komputerowego), zespołu suchego oka i przedwczesnego pogorszenia widzenia.

Chcąc przestrzegać podstawowych zasad pracy przy komputerze:

• Zadbaj o oświetlenie – pracując przy komputerze, pamiętaj o odpowiednim oświetleniu. Nie może być ono zbyt intensywne, ponieważ wówczas będzie odbijać się od ekranu. Ekran nie może być również jedynym źródłem światła, dlatego po zmierzchu włącz dodatkową lampkę, najlepiej za monitorem; zmniejszy to odblaski z powierzchni monitora. Półmrok jest idealny do pracy wieczorem.
• Ustawiaj się prawidłowo względem monitora – góra monitora powinna być ustawiona na wysokości oczu lub nieco poniżej linii wzroku. Zachowuj też odpowiednią odległość od monitora (ok. 45-70 cm). Najlepiej tak, aby nie pochylać głowy do przodu ani do tyłu patrząc na ekran.
• Często mrugaj – każde mrugnięcie powoduje uzupełnienie filmu łzowego i jego rozprowadzenie po powierzchni oka. Tymczasem podczas korzystania z urządzeń elektronicznych mrugamy zwykle nawet trzykrotnie rzadziej i nie zamykamy powiek do końca, przez co szybciej odczuwamy zmęczenie wzroku i suchość oczu.  
• Nawilżaj powietrze – niska wilgotność powietrza wysusza spojówki, dlatego szczególnie w sezonie grzewczym oraz przy przebywaniu w pomieszczeniach z klimatyzacją warto kontrolować wilgotność powietrza i w razie potrzeby stosować urządzenia nawilżające.
• Daj oczom odpocząć – sprawdza się m.in. zasada 20:20:20. Zgodnie z nią co ok. 20 minut odwróć wzrok od komputera na ok. 20 sekund i skup się na przedmiocie oddalonym o ok. 20 stóp (6 metrów). Natomiast po skończonej pracy staraj się ograniczać korzystanie ze smartfona czy tabletu. Zamiast tego zrelaksuj się, posłuchaj muzyki, zrób okład na oczy i wyjdź na spacer.

Długotrwała ekspozycja oczu na intensywne światło słoneczne, w tym promieniowanie ultrafioletowe (UV), może prowadzić do uszkodzenia struktur oka, takich jak rogówka, soczewka czy siatkówka. Promieniowanie UV może być jednym z czynników zwiększających ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), a także przyspieszać starzenie się tkanek oka.

Dodatkowo dolegliwości ze strony oczu mogą być wywołane przez czynniki środowiskowe, takie jak kurz, pyłki roślin, zimno czy wiatr. Dlatego ważna jest odpowiednia ochrona oczu – przebywając na zewnątrz, szczególnie w trudnych warunkach atmosferycznych, warto nosić okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV oraz nakrycia głowy, takie jak kapelusze lub czapki z daszkiem.

Dieta wspierająca oczy

Wskazana jest dieta bogata w witaminy o działaniu antyoksydacyjnym, składniki mineralne wspierające prawidłowe widzenie, których niedobory mogą przyczyniać się do pogorszenia wzroku. Najważniejsze z nich to:

• witaminy A, C i E oraz z grupy B;
• cynk, selen, mangan, miedź;
• luteina, zeaksantyna;
• kwasy omega-3.

W aptekach dostępne są również gotowe preparaty zawierające kombinacje wyżej wymienionych składników takie jak Resvega® lub Nutrof® Total.

Regularne badania i właściwa korekcja wad wzroku

Aby prawidłowo dbać o wzrok, w ramach profilaktyki warto regularnie odwiedzać okulistę. Odpowiednio dobrana korekcja przy krótkowzroczności, nadwzroczności czy astygmatyzmie jest kluczowa dla komfortu widzenia i spowolnienia pogłębiania się wady. Kontrola wzroku u okulisty wskazana jest także niezwłocznie w przypadku występowania niepokojących objawów, mogących świadczyć o niezdiagnozowanej wadzie wzroku lub innej poważnej chorobie oczu.

FAQ

Jak dbać o higienę oczu?

Regularnie oczyszczaj okolicę oka, powieki i ich brzegi. Stosuj bezpieczne produkty, przeznaczone specjalnie do tego celu. 

Na czym polega prawidłowa higiena oczu?

Prawidłowa higiena oczu powinna obejmować ich właściwe mycie, pielęgnowanie i nawilżanie za pomocą odpowiednich produktów. Ważna jest też protekcja przed czynnikami zewnętrznymi oraz wsparcie narządu wzroku poprzez spożywanie odpowiedniej ilości witaminami i składników mineralnych.

W jaki sposób należy dbać o oczy?

Pamiętaj o zasadach pracy przy komputerze i ochronie przed czynnikami zewnętrznymi (zanieczyszczeniami, patogenami, słońcem). Dbaj też o regularne oczyszczanie oczu, ich nawilżenie oraz zdrową dietę. Wykonuj regularne badania okulistyczne.

Źródła:

1. https://www.publicznastoraciaz.pl/wp-content/uploads/2020/03/6-160809131649.pdf (data dostępu: 30.04.2025)
2. https://baza-lekow.com.pl/soczewki-kontaktowe-wszystko-co-nalezy-wiedziec/ (data dostępu: 30.04.2025)
3. https://podyplomie.pl/okulistyka/15744,zaburzenia-powierzchni-oka-jak-indywidualizowac-leczenie (data dostępu: 30.04.2025)
4. https://www.termedia.pl/wartowiedziec/Higiena-i-profilaktyka-wzroku-w-dobie-cyfryzacji,29206.html (data dostępu: 30.04.2025)
5. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/dbaj-o-oczy (data dostępu: 30.04.2025)
6. https://www.osha.gov/etools/computer-workstations/checklists/evaluation (data dostępu: 30.04.2025)

BLEPHA EYEBAG®, wyrób medyczny, maska rozgrzewająca na oczy do wielokrotnego użycia; wyrób może powodować podrażnienie, ból, zaczerwienienie oraz swędzenie oka i (lub) powieki; podmiot prowadzący reklamę: Théa Polska sp. z o.o. ul. Cicha 7, 00-353 Warszawa; producent:   Laboratoires Théa