Sztuczne łzy. Czym są i kiedy należy je stosować?

Sztuczne łzy to produkty do oczu w postaci kropli, których zadaniem jest przejęcie ochronnych funkcji naturalnych łez, które często są zaburzone zarówno w swojej ilości jak jakości. Naturalne łzy przeciwdziałają wysychaniu powierzchniowych struktur oka, odpowiadają za ich odżywienie, oczyszczają i chronią oko przed szkodliwymi czynnikami i infekcjami, a także biorą udział w procesach regeneracyjnych rogówki i spojówki[1]. Gdy dochodzi do zaburzeń w wydzielaniu łez i oko zostaje pozbawione swojej naturalnej bariery protekcyjnej, to właśnie sztuczne łzy (nawilżające krople do oczu) stają się dla niego ratunkiem. Nawilżające krople do oczu są więc podstawą w terapii zespołu suchego oka (ZSO), bez względu na jego przyczyny i stopień zaawansowania[2].

Zespół suchego oka – objawy, przyczyny, leczenie

Zespół suchego oka to poważne schorzenie, które powoduje znaczny dyskomfort wynikający z niestabilności filmu łzowego, który często wywołuje stan zapalny prowadząc do obumarcia komórek nabłonka rogówki. Nieleczone schorzenie może prowadzić do uszkodzenia powierzchniowych struktur narządu wzroku[3]. Zespół suchego oka jest wywoływany przez niedostateczne wydzielanie łez, ich nieprawidłowy skład, a także nadmierne parowanie filmu łzowego. [4]. Do najczęstszych objawów zespołu suchego oka należą: pieczenie, podrażnienie, uczucie obecności ciała obcego, zaczerwienie a nawet bolesność oczu. Często występują ponadto: łzawienie oczu, kłucie w gałce ocznej, światłowstręt. Ulgę podrażnionym oczom przy ZSO przynoszą nawilżające krople oraz unikanie czynników, które mogą nasilać jego objawy, np. ekspozycji na promienie słoneczne, zanieczyszczone powietrze czy klimatyzację.

Sztuczne łzy – preparaty nowej generacji stosowane przy zespole suchego oka

Nawilżające krople do suchych oczu nawilżają powierzchnię oka, zwiększają stabilność filmu łzowego, a przez to skutecznie łagodzą objawy ZSO. Sztuczne łzy to formuły o różnej gęstości i odmiennym składzie. Przy czym, ze względu na negatywne działanie na struktury oka substancji konserwujących, najbezpieczniejsze dla oka są krople bez konserwantów np. nawilżające krople do oczu z trehalozą lub z kwasem hialuronowym. Występujący w naturalnych łzach kwas hialuronowy, m.in. dzięki wyjątkowej zdolności zatrzymywania wody, pozwala przywrócić optymalny poziom nawilżenia oka, a także wspomaga jego regenerację. Skuteczność hialuronianów w leczeniu tzw. suchego oka i łagodzeniu jego objawów została wielokrotnie potwierdzona. Dowiedziono m.in., że nawilżające krople z kwasem hialuronowym zmniejszają objawy podrażnienia oczu[5], skutecznie niwelują kłucie i swędzenie oczu[6], przyczyniają się do odbudowy uszkodzeń powstałych na powierzchni oka[7]. Równie wysoką skuteczność wykazują krople do oczu z trehalozą, które tak, jak sztuczne łzy z hialuronianem sodu, zwiększają stabilność i grubość filmu łzowego[8].

Kiedy warto stosować sztuczne łzy?

Krople nawilżające do oczu służą nie tylko łagodzeniu dolegliwości związanych z ZSO. Sztuczne łzy przynoszą ulgę również osobom, które dużo czasu spędzają przed komputerem, smartfonem, ekranem telewizora. Warto z nich także korzystać, gdy oczy są narażone na działanie wiatru, słońca, zanieczyszczonego powietrza czy dymu papierosowego. Nawilżające krople do oczu rekomendowane są też wszystkim przebywającym w pomieszczeniach o niskiej wilgotności, z centralnym ogrzewaniem lub klimatyzacją. Suche oczy powinni również wspierać, stosując sztuczne łzy, użytkownicy soczewek kontaktowych, chorzy z cukrzycą, schorzeniami reumatycznymi, zaburzeniami czynności tarczycy i osoby będące w trakcie długotrwałego leczenia preparatami okulistycznymi z konserwantami w składzie.

1. Aragona P., Papa V., Micali A., Santocono M., Milazzo G., Long term treatment with sodium hyaluronate-containing artificial tears reduces ocular surface damage in patients with dry eye, British Journal of Ophthalmology 2002, 86. Dostępny: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1771021/. [dostęp: 03.02.2021].
2. Choroby aparatu ochronnego oka i rogówki, red. J. Szaflik, J. Izdebska, wyd. 2 pol., Wrocław 2019.
3. Groß D., Childs M., Piaton J. M., Comparative study of 0.1% hyaluronic acid versus 0.5% carboxymethylcellulose in patients with dry eye associated with moderate keratitis or keratoconjunctivitis, Clinical Ophthalmology 2018, 12. Dostępny: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6001744/. [dostęp: 03.02.2021].
4. Janik K., Antoniewicz-Papis J., Pogłód R., Łętowska M., Zespół „suchego oka” – możliwości leczenia z wykorzystaniem autologicznych „sztucznych łez”, Journal of Transfusion Medicine 2013, 6. Dostępny: https://docplayer.pl/16430613-Zespol-suchego-oka-mozliwosci-leczenia-z-wykorzystaniem-autologicznych-sztucznych-lez.html. [dostęp: 03.02.2021].
5. Johnson M. E., Murphy P. J., Boulton M., Effectiveness of sodium hyaluronate eyedrops in the treatment of dry eye, Graefe’s Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology 2006, 244. Dostępny: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15983814/. [dostęp: 03.02.2021].
6. Lens A., Nemeth S. C., Ledford J. K., Anatomia i fizjologia narządu wzroku, red. wyd. pol. M. Misiuk-Hojło, Wrocław 2010.
7. Messmer E. M., The pathophysiology, diagnosis, and treatment of dry eye disease, Deutsches Arzteblatt International 2015, 112. Dostępny: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4335585/. [dostęp: 03.02.2021].
8. Schmidl D., Schmetterer L., Witkowska K. J., Unterhuber A. et al., Tear film thickness after treatment with artificial tears in patients with moderate dry eye disease, Cornea 2015, 34, 421-422. Dostępny: https://journals.lww.com/corneajrnl/Abstract/2015/04000/Tear_Film_Thickness_After_Treatment_With.11.aspx. [dostęp: 03.02.2021].