Sztuczne łzy. Czym są i kiedy należy je stosować?

Sztuczne łzy to produkty do oczu w postaci kropli, których zadaniem jest przejęcie ochronnych funkcji naturalnych łez, które często są zaburzone zarówno w swojej ilości jak jakości. Naturalne łzy przeciwdziałają wysychaniu powierzchniowych struktur oka, odpowiadają za ich odżywienie, oczyszczają i chronią oko przed szkodliwymi czynnikami i infekcjami, a także biorą udział w procesach regeneracyjnych rogówki
i spojówki[1]. Gdy dochodzi do zaburzeń w wydzielaniu łez i oko zostaje pozbawione swojej naturalnej bariery protekcyjnej, to właśnie sztuczne łzy (nawilżające krople do oczu) stają się dla niego ratunkiem. Nawilżające krople do oczu są więc podstawą w terapii zespołu suchego oka (ZSO), bez względu na jego przyczyny i stopień zaawansowania[2].

Zespół suchego oka – objawy, przyczyny, leczenie

Zespół suchego oka to poważne schorzenie, które powoduje znaczny dyskomfort wynikający z niestabilności filmu łzowego, który często wywołuje stan zapalny prowadząc do obumarcia komórek nabłonka rogówki. Nieleczone schorzenie może prowadzić do uszkodzenia powierzchniowych struktur narządu wzroku[3]. Zespół suchego oka jest wywoływany przez niedostateczne wydzielanie łez, ich nieprawidłowy skład, a także nadmierne parowanie filmu łzowego[4]. Do najczęstszych objawów zespołu suchego oka należą: pieczenie, podrażnienie, uczucie obecności ciała obcego, zaczerwienie a nawet bolesność oczu. Często występują ponadto: łzawienie oczu, kłucie w gałce ocznej, światłowstręt. Ulgę podrażnionym oczom przy ZSO przynoszą nawilżające krople oraz unikanie czynników, które mogą nasilać jego objawy, np. ekspozycji na promienie słoneczne, zanieczyszczone powietrze czy klimatyzację.

Sztuczne łzy – preparaty nowej generacji stosowane
w zespole suchego oka

Nawilżające krople do suchych oczu nawilżają powierzchnię oka, zwiększają stabilność filmu łzowego, a przez to skutecznie łagodzą objawy ZSO. Sztuczne łzy to formuły o różnej gęstości i odmiennym składzie. Przy czym, ze względu na negatywne działanie na struktury oka substancji konserwujących, najbezpieczniejsze dla oka są krople bez konserwantów np. nawilżające krople do oczu z trehalozą lub z kwasem hialuronowym. Występujący w naturalnych łzach kwas hialuronowy, m.in. dzięki wyjątkowej zdolności zatrzymywania wody, pozwala przywrócić optymalny poziom nawilżenia oka, a także wspomaga jego regenerację. Skuteczność hialuronianów w leczeniu tzw. suchego oka
i łagodzeniu jego objawów została wielokrotnie potwierdzona. Dowiedziono m.in., że nawilżające krople z kwasem hialuronowym zmniejszają objawy podrażnienia oczu[5], skutecznie niwelują kłucie i swędzenie oczu[6], przyczyniają się do odbudowy uszkodzeń powstałych na powierzchni oka[7]. Równie wysoką skuteczność wykazują krople do oczu z trehalozą, które tak, jak sztuczne łzy z hialuronianem sodu, zwiększają stabilność i grubość filmu łzowego[8].

Kiedy warto stosować sztuczne łzy?

Krople nawilżające do oczu służą nie tylko łagodzeniu dolegliwości związanych z ZSO. Sztuczne łzy przynoszą ulgę również osobom, które dużo czasu spędzają przed komputerem, smartfonem, ekranem telewizora. Warto z nich także korzystać, gdy oczy są narażone na działanie wiatru, słońca, zanieczyszczonego powietrza czy dymu papierosowego. Nawilżające krople do oczu rekomendowane są też wszystkim przebywającym w pomieszczeniach o niskiej wilgotności, z centralnym ogrzewaniem lub klimatyzacją. Suche oczy powinni również wspierać, stosując sztuczne łzy, użytkownicy soczewek kontaktowych, chorzy z cukrzycą, schorzeniami reumatycznymi, zaburzeniami czynności tarczycy i osoby będące w trakcie długotrwałego leczenia preparatami okulistycznymi z konserwantami w składzie.

1. Aragona, Pasquale et al. “Long term treatment with sodium hyaluronate-containing artificial tears reduces ocular surface damage in patients with dry eye.” The British journal of ophthalmology 86,2 (2002): 181-4. doi:10.1136/bjo.86.2.181
2. Szaflik, J., and J. Izdebska. “Choroby aparatu ochronnego oka i rogówki.” American Academy of Ophthalmology: Wrocław, Poland(2019).
3. Groß, Dorothea et al. “Comparative study of 0.1% hyaluronic acid versus 0.5% carboxymethylcellulose in patients with dry eye associated with moderate keratitis or keratoconjunctivitis.” Clinical ophthalmology (Auckland, N.Z.) 12 1081-1088. 11 Jun. 2018, doi:10.2147/OPTH.S161578
4. Janik, Karolina, et al. “Zespół „suchego oka”—możliwości leczenia z wykorzystaniem autologicznych „sztucznych łez”.” Journal of transfusion Medicine2 (2013): 60-65.
5. Johnson, Michael E et al. “Effectiveness of sodium hyaluronate eyedrops in the treatment of dry eye.” Graefe’s archive for clinical and experimental ophthalmology = Albrecht von Graefes Archiv fur klinische und experimentelle Ophthalmologie 244,1 (2006): 109-12. doi:10.1007/s00417-005-0028-1
6. Lens, Al, Sheila Coyne Nemeth, and Janice K. Ledford. Anatomia i fizjologia narządu wzroku. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2010.
7. Messmer, Elisabeth M. “The pathophysiology, diagnosis, and treatment of dry eye disease.” Deutsches Arzteblatt international 112,5 (2015): 71-81; quiz 82. doi:10.3238/arztebl.2015.0071
8. Schmidl, Doreen et al. “Tear film thickness after treatment with artificial tears in patients with moderate dry eye disease.” Cornea 34,4 (2015): 421-6. doi:10.1097/ICO.0000000000000358