Jak poprawić ostrość wzroku? – porady dla kierowców

Dobry wzrok to najważniejszy atrybut kierowcy. To dzięki niemu odbieramy większość bodźców z otoczenia i możemy reagować na zagrożenia.

Niestety jednak większość osób prowadzących pojazdy mechaniczne nie przeprowadza regularnych kontroli wzroku. W rezultacie, jak wynika z badań przeprowadzonych przez GFK Polonia, nawet 66% kierowców po 40 roku życia nie jest świadoma posiadanej przez siebie wady wzroku lub nosi źle dobrane okulary korekcyjne¹.

Bardzo często wsiadając za kierownicę nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak wiele zależy od naszego wzroku. Tymczasem około 90% informacji potrzebnych nam do sprawnego prowadzenia pojazdu dostarczanych jest właśnie przez nasz narząd wzroku¹. Dzięki niemu możemy oceniać odległość, widzieć po zmroku oraz rozpoznawać kolory i kształty. Jesteśmy w stanie obserwować to, co dzieje się przed nami na drodze, kontrolować ruch wokół nas, przewidywać możliwe działania innych uczestników ruchu, a także reagować na wskazania kontrolek wyświetlanych na pulpicie naszego pojazdu.

W każdej minucie kierowca odbiera od 5 do 120 bodźców w zależności od natężenia ruchu ulicznego¹. Prawidłowa ostrość wzroku kierowcy jest niezwykle ważna podczas prowadzenia pojazdu.

Dlaczego w nocy nie widzimy barw i szczegółów?

Po zmroku, nasze oczy „przełączają się” na widzenie nocne. Bodźce świetlne, które przekazane zostaną do naszego mózgu, odbierają wtedy pręciki – fotoreceptory znajdujące się w siatkówce naszego oka, dzięki którym możliwe jest widzenie nawet przy bardzo małym oświetleniu. Widzenie nocne uniemożliwia nam postrzeganie barw i szczegółów, możemy natomiast rozpoznawać kształty i rejestrować ruch². Po zmroku niestety wydłuża się również czas reakcji kierowcy i bardzo często ujawniają się wady wzroku, których nie zauważamy przy dobrym oświetleniu.

Olśnienie – co to za zjawisko?

Olśnienie to zjawisko, które występuje głównie w nocy i ma miejsce, kiedy w ciemności nagle pojawia się intensywne źródło światła (mogą to być np. reflektory nadjeżdżającego z przeciwka samochodu) oślepiające kierowcę. W efekcie dochodzi do chwilowego obniżenia ostrości wzroku oraz zdolności do rozpoznawania kształtów. Zjawisko to jest tym silniejsze, im intensywniejsze było źródło światła³.

I tak źle i tak niedobrze – oczy, a czynniki atmosferyczne

Naszym oczom nie służy nadmiar słońca, mglista jesienna pogoda oraz odbijający światło śnieg. Dużym utrudnieniem są również opady deszczu, deszczu ze śniegiem i zachmurzenie, które sprawia, że widzimy znacznie gorzej niż w nocy. Zbyt niskie i zbyt wysokie temperatury również nie pozostają dla nich bez znaczenia. Szkodzi im zarówno chłodząca powietrze klimatyzacja, jak i włączane jesienią i zimą ogrzewanie. Suche powietrze powoduje podrażnienia i nadmiernie wysusza nasze oczy. Jakie przeszkody czekają jeszcze na kierowców? Co może dodatkowo zakłócać ich ostrość wzroku?

Zmęczenie za kierownicą – mierzone promilami

Bardzo często kierowcy, którzy mają do przejechania długą trasę, decydują się na podróż nocą. Niestety mimo tego, że ruch na drogach jest znacznie mniejszy niż w dzień, taka jazda może okazać się bardzo niebezpieczna. Już dwie godziny spędzone za kierownicą bez przerwy, powodują że zaczynamy popełniać błędy podobne do tych, które popełnia osoba posiadająca we krwi 0,5 promila alkoholu. Co gorsza, stan kierowcy podróżującego w nocy bez odpoczynku nieustannie się pogarsza. Po trzech godzinach wydłużający się czas reakcji, zmniejszająca się ostrość widzenia i problemy z zachowaniem równego toru jazy odpowiadają już 0,8 promila, a po upływie czterech godzin prawie jednemu⁴.

Niewyspany jak pijany – czas reakcji, koncentracja i ostrość wzroku kierowcy po nieprzespanej nocy

Jeszcze gorzej sytuacja wygląda, jeśli za kierownicą siada osoba, której nie udało się przespać w ciągu nocy zalecanych 7 godzin. Nawet brakujące dwie godziny snu mogą być przyczyną realnego zagrożenia podczas jazdy. Niewyspany kierowca zachowuje się tak, jakby był pijany. Znacznie pogarsza się ostrość widzenia i zawęża jego pole, wydłuża się czas reakcji i osłabia koncentracja, pojawiają się również problemy z oceną odległości oraz rozpoznawaniem kształtów i kolorów. Wydłuża się również czas adaptacji narządu wzroku do zmiany oświetlenia⁵.

Ćwiczenia oczu dla kierowców

Oczy kierowcy pracują bardzo intensywnie, dlatego musimy pamiętać o tym, aby zapewnić im odpoczynek. Bardzo ważne jest, aby w trakcie jazdy co 2 godziny robić sobie 15-minutowe przerwy i wykonywać ćwiczenia na zmęczone oczy, które mają za zadanie zrelaksować oczy i poprawić ich nawilżenie.

• Wybierzmy sobie kilka punktów znajdujących się blisko i daleko nas, a następnie starajmy się patrzeć na nie naprzemiennie.
• Dużo mrugajmy.
• Wyobraźmy sobie, że przed oczami narysowaną mamy cyfrę osiem i starajmy się wodzić po niej wzrokiem.
• Poruszając tylko gałkami, starajmy się spojrzeć jak najdalej w prawo, a potem powoli przenieśmy swój wzrok w lewo.
• Zamknijmy oczy i poruszajmy gałkami raz w górę, raz w dół.

Wzrok możemy również wspomagać poprzez odpowiednią suplementację. Spośród dostępnych na rynku preparatów należy wybrać ten, który będzie zwierał potrzebne do prawidłowego funkcjonowania oczu substancje odżywcze. Nutrof Total^® to suplement diety na oczy posiadający w składzie między innymi znajdujące się w siatkówce oka barwniki luteinę i zeaksantynę w przebadanej proporcji 5:1, wspomagający prawidłowe widzenie cynk, a także kwasy omega-3, resweratrol oraz witaminy i minerały.

Badania wzroku – (nie)obowiązkowe?

Większość kierowców, którym wydane zostało bezterminowe prawo jazdy, nie poddaje się badaniom wzroku. Niestety nie istnieją przepisy, które nakazywałyby wykonywanie regularnych badań, a problem wraz z upływającym czasem zaczyna się pogłębiać. Już po 40 roku życia znacznie zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia wady wzroku, zmniejsza się zdolność widzenia po zmroku, wydłuża się czas reakcji, pogarsza się ostrość widzenia oraz zdolność do oceniania prędkości i odległości⁶.

Jak poprawić ostrość wzroku? – soczewki czy okulary?

Wszystko zależy od tego, jaką decyzję podejmie lekarz przeprowadzający badanie. Dlatego, mimo iż granica określająca wadę wzroku wyznaczona została jedynie u kierowców zawodowych, gdzie wynosi +/- 8 D, niezależnie od kategorii prawa jazdy zawsze bardzo ważny jest efekt osiągnięty po zastosowanej korekcji⁷. To właśnie na tej podstawie lekarz wyda decyzję czy możemy prowadzić samochód w okularach korekcyjnych, soczewkach kontaktowych czy naprzemiennie.

Coraz więcej kierowców uważa, że aby zwiększyć bezpieczeństwo na drodze i poprawić komfort jazdy obowiązkowe badania narządu wzroku powinny być przeprowadzane raz  w roku. Dlatego choć taki obowiązek nie został objęty przepisami prawa, powinniśmy sami podjąć decyzję o regularnym badaniu oczu i zadbać o korekcję nawet niewielkiej wady wzroku.

1. Raport Vission Express o wzroku kierowców, pod patronatem Instytutu Transportu Samochodowego
2. „Znaczenie sprawności widzenia dla bezpiecznego prowadzenia pojazdu”, Marta Dobrzyńska, Monika Ucińska Instytut Transportu Samochodowego, str.26-28
3. „Znaczenie sprawności widzenia dla bezpiecznego prowadzenia pojazdu”, Marta Dobrzyńska, Monika Ucińska Instytut Transportu Samochodowego, str.26
4. Journal of Sleep Research 2011, tom20, wydanie 4, str. 585-588, „Prolonged nocturnal driving can be as dangerous as severe alcohol-impaired driving”, Joris C. Verster, Jacques Taillard,Patricia Sagaspe, Berend Olivier,Pierre Philip
5. Acute Sleep Deprivation and Risk of Motor Vehicle Crash Involvement, study of American Automobile Association, Grudzień 2016
6. „Znaczenie sprawności widzenia dla bezpiecznego prowadzenia pojazdu”, Marta Dobrzyńska, Monika Ucińska Instytut Transportu Samochodowego, str.30
7. „Znaczenie sprawności widzenia dla bezpiecznego prowadzenia pojazdu”, Marta Dobrzyńska, Monika Ucińska Instytut Transportu Samochodowego, str.25